مشکلات دانش آموزان ابتدایی

هر دوره‌ای از زندگی بچه‌ها، یک عالمه داستان و چالش با خودش داره. همین دوران ابتدایی رو نگاه کنین، بچه‌ها تازه دارن از دنیای بازی و خیال وارد دنیای درس و مدرسه میشن. خب طبیعیه که یک عالمه سوال، ترس و استرس داشته باشن. از تکلیف‌های منزل گرفته تا امتحان‌ها و دوست پیدا کردن، همه چیز براشون یک جور ماجراجویی جدیده. خیلی وقت‌ها دل کوچیکشون پر میشه از نگرانی که نکنه خراب کنن یا چیزی رو درست متوجه نشن.

از اون طرف ما بزرگترها هم باید حواسمون باشه که این چالش‌ها باعث نشه بچه‌ها از مدرسه و یادگیری زده بشن. چون این سن، سنیه که اون‌ها رو میشه عاشق علم و درس کرد یا برعکس، باعث شد کلا از درس دل بکنن. پس بهتره به جای این که دائم سرزنششون کنین که چرا نمره خوب نگرفتن، کمکشون کنین بفهمن مدرسه فقط جای امتحان نیست؛ بلکه جاییه پر از تجربه و یادگیری و حتی دوستی‌های تازه. خلاصه که این مسیر پر از بالا و پایینه و بچه‌ها حسابی به همراهی شما نیاز دارن تا قشنگ از پسش بربیان.

توی این مقاله، قراره مشکلات دانش آموزان ابتدایی رو بررسی کنیم و ببینیم برای رفع اون‌ها، از چه راهکارهایی می‌تونین استفاده کنین. پس همراه ما باشین.

انواع مشکلات دانش آموزان در مدرسه

وقتی حرف از انواع مشکلات دانش آموزان در مدرسه میشه، باید بدونین که این مشکلات رو میشه به دو دسته اصلی تقسیم کرد. دسته اول مشکلات دانش آموزان ابتدایی مربوط میشه به اختلالات یادگیری. اینجور وقت‌ها بچه‌ها ممکنه در خوندن، نوشتن یا حتی حل کردن مسائل ساده ریاضی به دردسر بیفتن. بعضی‌هاشون حروف رو قاطی می‌کنن و بعضی‌ها موقع نوشتن جا می‌مونن یا کُند پیش میرن که همین باعث میشه اعتماد به نفسشون پایین بیاد.

این دسته از مشکلات، همون مشکلات آموزشی دانش آموزان ابتدایی حساب میشه که اگه به موقع شناسایی و پیگیری نشه، ممکنه بچه‌ها رو از درس و مدرسه دل‌زده کنه.

اما دسته دوم مشکلات دانش آموزان ابتدایی، مربوط میشه به مشکلات رفتاری. این‌ها هم کم دردسر نیستن! بعضی از بچه‌ها شیطونی بیش از حد دارن، بعضی‌ها با همکلاسی‌ها یا معلم درگیر میشن یا مدام قوانین مدرسه رو زیر پا می‌ذارن. خب طبیعیه که این رفتارها روی یادگیری و روابط اجتماعی‌شون تأثیر بذاره.

برای همین لازمه خانواده‌ها با راهکارهایی برای رفع مشکلات رفتاری دانش آموزان ابتدایی آشنا باشن تا بتونن به موقع وارد عمل بشن و به بچه‌ها کمک کنن مسیر درست رو پیدا کنن. خلاصه که شناخت این دسته‌بندی‌ها می‌تونه قدم اول برای حل مشکلات دانش آموزان ابتدایی باشه.

مشکلات رفتاری

گاهی اوقات پیش میاد که بچه‌ها توی مدرسه رفتاری متفاوت با خونه داشته باشن و همین باعث میشه معلم‌ها و حتی دوست‌هاشون حسابی به زحمت بیفتن. مثلا ممکنه یک دانش‌آموز وسط درس مدام حرف بزنه یا توی صف ایستادن و رعایت نوبت براش سخت باشه. بعضی‌ها هم برای جلب توجه دست به شیطنت‌هایی می‌زنن که نظم کلاس رو به هم می‌ریزه. این رفتارها اگه به موقع بهشون توجه نشه، کم کم تبدیل به عادت میشه و حتی باعث میشه درس و مدرسه براشون یک محل پر از دردسر و استرس بشه.

از طرف دیگه، بعضی بچه‌ها هستن که توی مدرسه یک جور دیگه خودشون رو نشون میدن. این‌ها ممکنه خیلی گوشه‌گیر بشن، از همکلاسی‌هاشون فاصله بگیرن یا حتی دلشون نخواد توی فعالیت‌های گروهی شرکت کنن. این مدل رفتارها هم به همون اندازه دردسرسازه و می‌تونه روی پیشرفت درسی و روحیه‌شون اثر بذاره. برای همین لازمه خانواده‌ها و مربی‌ها حواسشون باشه و دنبال راهکارهایی برای رفع مشکلات رفتاری دانش آموزان ابتدایی باشن تا بتونن به بچه‌ها کمک کنن با مدرسه و دوست‌هاشون ارتباط بهتری بگیرن و از درس خوندن لذت ببرن.

در ادامه، انواع مشکلات رفتاری دانش آموزان ابتدایی رو به صورت جزئی‌تری بررسی می‌کنیم.

سرکشی

بعضی وقت‌ها بچه‌ها طوری رفتار می‌کنن که انگار هر چی بزرگترها میگن، باید خلافش رو انجام بدن! مثلا معلم میگه آروم باشین، اون وقت بچه شروع می‌کنه به حرف زدن یا شیطنت‌های آزار دهنده. این جور رفتارهای سرکشانه بیشتر توی سنی دیده میشه که بچه‌ها تازه دارن دنبال استقلال و هویت خودشون می‌گردن و دلشون می‌خواد بگن ما هم نظر و قدرت خودمون رو داریم. این سرکشی‌ها اگه ادامه‌دار بشه، می‌تونه باعث بشه معلم‌ها یا حتی همکلاسی‌ها دلِ خوشی ازشون نداشته باشن.

از طرف دیگه این مدل رفتار گاهی زنگ خطریه که داره یک چیز مهمی رو بهمون نشون میده. شاید بچه‌ها از چیزی در مدرسه یا حتی خونه دلگیر باشن و بلد نباشن درست بگن. همین سرکشی تبدیل میشه به راهی برای جلب توجه یا اعتراض. خلاصه که پشت این رفتارهای به ظاهر لجبازانه، یک دنیای پنهان از احساسات و حرف‌های نگفته هست.

راهکار: برای روبه‌رو شدن با این جور رفتارها، بهتره با بچه‌ها آروم و بدون دعوا حرف بزنین و دلیل کاراشون رو از خودشون بپرسین. بهشون نشون بدین که نظرشون مهمه و براشون احترام قائلین. از روش‌های تشویقی مثل جدول ستاره یا جایزه‌های کوچیک استفاده کنین تا انگیزه بگیرن که به جای سرکشی، همکاری کنن.

پرخاشگری

یک وقت‌هایی بچه‌ها وقتی عصبانی یا دلخور میشن، به جای این که حرف بزنن یا مشکلشون رو توضیح بدن، با عصبانیت، داد و فریاد یا حتی کتک‌کاری واکنش نشون میدن. این جور پرخاشگری‌ها، هم بهشون کمکی نمی‌کنه، هم باعث میشه اطرافیان ازشون فاصله بگیرن. حتی ممکنه در کلاس‌های درسی هم حواس همه رو پرت کنه و مشکلات آموزشی دانش آموزان ابتدایی رو شدیدتر کنه.

از یک طرف دیگه، این رفتار نشونه‌ اینه که بچه‌ها هنوز بلد نیستن احساساتشون رو کنترل یا بیان کنن. مخصوصا وقتی کسی حرفاشون رو نمی‌شنوه یا نیازهاشون رو جدی نمی‌گیره، پرخاشگری میشه زبون بیانشون. این رفتار اگه به موقع کنترل نشه، کم کم جایگزین گفت‌وگو و تعامل درست میشه و بچه رو از نظر اجتماعی دچار مشکل می‌کنه.

راهکار: به بچه‌ها کمک کنین تا روش‌های بهتری برای بیان احساساتشون یاد بگیرن. مثلا تمرین کنن وقتی ناراحتن بگن “ناراحتم چون…” به جای داد زدن. ورزش و فعالیت‌های بدنی هم راه خیلی خوبیه تا انرژی و عصبانیتشون رو تخلیه کنن. موقع عصبانیت هم میشه بهشون یاد داد چند نفس عمیق بکشن یا چند لحظه از موقعیت دور بشن.

مشکل در کنترل خود

گاهی بچه‌ها انقدر هیجان‌زده و بی‌قرار هستن که انگار اصلا به نتیجه‌ کارهاشون فکر نمی‌کنن. یک چیزی به ذهنشون می‌رسه و بدون معطلی انجامش میدن. همین باعث میشه توی کلاس، توی حیاط مدرسه یا حتی توی خونه دست به کارهایی بزنن که بعدش خودشون هم پشیمون میشن. این مدل بی‌صبری و بی‌توجهی به قوانین معمولا دردسر درست می‌کنه و حتی روی پیشرفتشون توی درس هم اثر میذاره.

از طرف دیگه این مدل رفتار نشون میده که بچه‌ها هنوز مهارت کنترل و مدیریت رفتارهاشون رو خوب یاد نگرفتن. مخصوصا توی سن ابتدایی که هیجان‌ها خیلی قوی‌تر از مهارت‌های مدیریت رفتاره، این موضوع بیشتر به چشم میاد. اگه به موقع بهشون کمک نشه، همین رفتارها می‌تونه باعث بشه نظم کلاس یا رابطه‌شون با دوست‌هاشون به هم بخوره.

راهکار: برای کمک به این بچه‌ها، باید قوانین و چهارچوب‌ها رو ساده و شفاف براشون توضیح بدین. هر بار که تونستن خودشون رو کنترل کنن، تشویقشون کنین تا انگیزه بگیرن. بازی‌هایی که صبر و تمرکز می‌طلبه، مثل پازل یا دومینو، می‌تونه کلی کمک کنه که تمرین کنن چطور جلوی عجله‌شون رو بگیرن.

مشکلات ارتباطی

مشکلات ارتباطی، یکی از مهم‌ترین مشکلات دانش آموزان ابتدایی محسوب میشه. بعضی از بچه‌ها وقتی میرن مدرسه، توی دوست پیدا کردن یا ارتباط گرفتن با بقیه به مشکل برمی‌خورن. یا انقدر خجالتی هستن که دلشون نمیاد حرف بزنن و توی جمع باشن، یا برعکس انقدر پرحرف و شلوغ میشن که دوستاشون رو فراری میدن. این باعث میشه کم کم احساس کنن که در مدرسه تنها هستن و از بودن در جمع لذت نبرن.

این مشکلات ارتباطی گاهی باعث میشه بچه‌ها خودشون رو کنار بکشن و نتونن از فعالیت‌های گروهی و حتی از درس‌های گروهی بهره ببرن. مخصوصا در سن ابتدایی که دوستی‌ها کلی به یادگیری کمک می‌کنه، این موضوع خیلی به چشم میاد. بچه‌هایی که خوب با بقیه ارتباط نمی‌گیرن، معمولا اعتماد به نفسشون پایین میاد و به مرور ممکنه از مدرسه زده بشن.

راهکار: برای رفع این مشکل باید موقعیت‌هایی ایجاد کنین تا بچه‌ها تو جمع‌های کوچیک، امن و صمیمی تمرین کنن و ارتباط بگیرن. نمایش‌های کلاسی، بازی‌های گروهی یا حتی تعریف قصه جلوی جمع، می‌تونه راه خیلی خوبی باشه. حمایت و تشویق خانواده هم اینجا حسابی اثر داره.

نداشتن تمرکز

بعضی بچه‌ها وقتی سر کلاس نشستن، ذهنشون هزار جا میره جز درس! یک صدای کوچیک یا حتی یک فکر ساده کافیه که حواسشون رو پرت کنه. همین باعث میشه درس‌ها رو خوب یاد نگیرن و دائما از بقیه عقب بمونن. این موضوع یکی از رایج‌ترین مشکلات دانش آموزان ابتدایی به حساب میاد.

از طرف دیگه، این بچه‌ها به خاطر این حواس‌پرتی‌ها معمولا توی انجام تکالیف، امتحانات و حتی کارهای ساده به مشکل می‌خورن. کم کم خودشون هم دل‌زده و ناامید میشن. چون حس می‌کنن هیچی رو درست بلد نیستن یا نمی‌تونن به پای بقیه برسن. همین موضوع می‌تونه روی اعتماد به نفسشون تاثیر بذاره.

راهکار: برای کمک به این بچه‌ها بهتره محیطی آروم و بدون عامل‌های حواس‌پرتی براشون فراهم کنین. زمان مطالعه و تکلیف رو به بخش‌های کوچیک تقسیم کنین و بینش استراحت کوتاه بذارین. بازی‌هایی که تمرکز رو بالا می‌بره، مثل شطرنج یا پازل، خیلی بهشون کمک می‌کنه که کم کم حواسشون بیشتر جمع کنن.

اختلالات یادگیری

وقتی درباره مشکلات دانش آموزان ابتدایی حرف می‌زنیم، یکی از مهم‌ترین و البته حساس‌ترین بخش‌ها مربوط میشه به اختلالات یادگیری. این اختلالات باعث میشه که بعضی از بچه‌ها با وجود هوش خوب و کلی تلاش، باز هم توی خوندن، نوشتن یا محاسبات ریاضی مشکل بربخورن. خیلی وقت‌ها پدر و مادرها یا حتی معلم‌ها اول متوجه نمیشن که این موضوع جزو انواع مشکلات دانش آموزان در مدرسه حساب میشه و تصور می‌کنن بچه‌ها تنبل یا بی‌دقت هستن. در حالی که این بچه‌ها دقیقا به توجه، راهنمایی و حمایت نیاز دارن تا بتونن از پس چالش‌هاشون بربیان.

این جور مشکلات آموزشی دانش آموزان ابتدایی اگه به موقع شناسایی و براشون چاره‌اندیشی نشه، باعث میشه بچه‌ها کم کم از مدرسه دل‌زده بشن و اعتماد به نفسشون آسیب ببینه. تازه همین موضوع می‌تونه باعث بروز رفتارهایی بشه که جزو مشکلات رفتاری این نوع دانش آموزان حساب میشه؛ چون وقتی بچه‌ها نمی‌تونن خوب یاد بگیرن، ممکنه برای جلب توجه یا فرار از درس، رفتارهای خاصی نشون بدن. اینجاست که خانواده‌ها باید دنبال راهکارهایی برای رفع این نوع مشکلات و همین‌طور روش‌های درست برای کمک به یادگیری باشن تا بچه‌ها دوباره به مدرسه و درس علاقه‌مند بشن.

مشکل در خوندن (اختلال خوندن)

گاهی بعضی از بچه‌ها وقتی می‌خوان یک متن رو بخونن، مدام کلمات رو جا می‌ندازن، حروف رو قاطی می‌کنن یا خیلی کُند پیش میرن. حتی ممکنه در خوندن کلمات ساده هم گیر کنن و توی کلاس احساس خجالت کنن. خب معلومه که این موضوع کم‌کم روی اعتماد به نفسشون اثر می‌ذاره و باعث میشه از درس خوندن فرار کنن.

این مشکل توی مدرسه خودش رو بیشتر موقع روخوانی نشون میده. بچه‌ها وقتی می‌بینن بقیه راحت و روان می‌خونن و اون‌ها هنوز دارن با یک خط کلنجار میرن، حس می‌کنن از بقیه عقبن. همین باعث میشه دلشون نخواد توی کلاس بخونن یا حتی ممکنه بهونه بیارن که مریضن یا دل‌درد دارن تا فقط مجبور به روخوانی نشن.

راهکار: برای کمک به این بچه‌ها بهتره خوندن رو براشون تبدیل به یک بازی یا سرگرمی کنین. مثلا کتاب‌های داستان تصویری براشون بگیرین و باهاشون دوتایی بخونین. هر بار که حتی یک خط رو درست خوندن، تشویق‌شون کنین. خوندن با صدای بلند توی خونه، بازی‌های کارتی با کلمات و شعر خوندن هم می‌تونه باعث بشه هم تمرین کنن و هم از خوندن لذت ببرن.

مشکل در نوشتن (اختلال نوشتن)

این اختلال باعث میشه بچه‌ها موقع نوشتن به مشکل بربخورن. مثلا کلمات رو نصفه بنویسن، حروف رو بزرگ و کوچیک کنن یا جمله‌هاشون بی‌نظم و به هم ریخته باشه. بعضی وقت‌ها هم موقع نوشتن، دیکته رو اشتباه بنویسن یا حروف شبیه به هم رو جابه‌جا کنن. این جور اشتباهاتِ به ظاهر کوچیک، باعث میشه در املا یا انشا نوشتن، به مشکل بر بخورن.

بچه‌هایی که این مشکل رو دارن، معمولا از نوشتن بیزار میشن چون هر چی می‌نویسن پر از غلط میشه و احساس می‌کنن از بقیه عقب‌ترن. این موضوع کم‌کم نتیجه‌اش این میشه که از درس دل‌زده بشن و حتی دست خطشون بدتر بشه چون دیگه براشون مهم نیست که درست بنویسن یا نه.

راهکار: برای تقویت نوشتن، تمرین‌های کوچیک و کوتاه براشون در نظر بگیرین. مثلا هر روز فقط یک جمله بنویسن ولی با دقت. میشه از دفترهای خط‌دار، بازی‌های وصل کردن نقاط یا حتی کشیدن نقاشی و نوشتن زیرنویس استفاده کرد. تشویق به تمرین با مداد رنگی یا خودکارهای جذاب هم انگیزه‌شون رو بالا می‌بره.

مشکل در ریاضی (اختلال ریاضی)

گاهی بچه‌ها در حساب کردن ساده هم گیج میشن. مثلا دو به علاوه سه رو اشتباه می‌کنن یا وقتی می‌خوان مسئله حل کنن، نمی‌دونن باید از کجا شروع کنن. این باعث میشه از ریاضی بترسن و هر چی معلم بگه، براشون سخت‌تر به نظر بیاد.

این جور بچه‌ها معمولا موقع امتحان ریاضی استرس زیادی دارن و زود جا می‌زنن. حتی ممکنه موقع خرید یا شمردن چیزهای ساده در منزل هم به مشکل بخورن. کم کم این ترس از ریاضی باعث میشه توی درس‌های دیگه هم افت کنن و نمرات خوبی رو در امتحانات به دست نیارن.

راهکار: برای کمک به این بچه‌ها میشه ریاضی رو وارد زندگی روزمره کرد. مثلا باهاشون خرید برین و بگین خودشون پول رو حساب کنن. یا با بلوک‌های رنگی، دکمه‌ها یا لگو، جمع و تفریق رو به شکل بازی تمرین کنین. اپلیکیشن‌ها و بازی‌های آموزش ریاضی هم خیلی می‌تونه کمک کنه تا هم تمرین کنن و هم نترسن.

سخن پایانی

در نهایت، چیزی که باید همیشه یادتون باشه اینه که مشکلات دانش آموزان ابتدایی در یادگیری یا رفتار، یک موضوع عجیب و ترسناک نیست. این مشکلات بخش طبیعی از رشد و مسیر یادگیری بچه‌هاست و با همراهی و حمایت پدر و مادرها و معلم‌ها به‌خوبی قابل مدیریته. مهم اینه که به جای سرزنش یا مقایسه کردن، بچه‌ها رو درک کنین و بهشون کمک کنین تا توانایی‌هاشون رو نشون بدن. هیچ بچه‌ای ذاتا تنبل یا بی‌استعداد نیست، فقط شاید نیاز به یک روش دیگه برای یادگیری یا یک ذره توجه بیشتر داشته باشه.

از طرف دیگه، وقتی پدر و مادرها با انواع مشکلات دانش آموزان در مدرسه آشنا بشن و بدونن چه راهکارهایی برای رفع مشکلات رفتاری و آموزشی دانش آموزان ابتدایی وجود داره، خیلی راحت‌تر می‌تونن به بچه‌ها کمک کنن تا از چالش‌ها عبور کنن. یادتون باشه که هر قدم کوچیک شما برای حمایت از بچه‌هاتون، می‌تونه دنیای مدرسه رو براشون تبدیل کنه به یک جای شادتر، دوست‌داشتنی‌تر و پُر از موفقیت.